Đây là hướng dẫn cách đọc báo cáo tài chính đầy đủ nhất trên mạng tính đến thời điểm hiện tại. Nếu bạn muốn tìm hiểu một cách chi tiết nhất thì đây là bài viết dành cho bạn.
Tại sao chủ đề này là quan trọng. Điều gì xảy ra nếu bạn đầu tư vào một doanh nghiệp nói chung và một công ty trên sàn chứng khoán nói riêng nếu bạn không hiểu rõ về sức khỏe tài chính cũng như khả năng tạo ra lợi nhuận của chính công ty đó.
Một kỹ năng cần thiết và không thể thiếu trong đầu tư chứng khoán là đọc và hiểu báo cáo tài chính. Tuy là một kỹ năng quan trọng, nhưng với một nhà đầu tư bình thường lại cảm thấy cực kỳ khó hiểu và khó khăn khi thực hành. Bởi bạn sẽ đối mặt với những thuật ngữ tài chính khá phức tạp. Khanh sẽ hướng dẫn bạn cách đọc báo cáo tài chính cơ bản nhất, đơn giản nhất, dễ hiểu nhất và chi tiết nhất như những nhà đầu tư chuyên nghiệp đang làm hàng ngày.
Bạn cùng Khanh tiếp tục nhé!
Trước hết, bạn sẽ hỏi câu hỏi: Khanh là ai?
Để ngắn gọn và không lan man: Khanh là người có hơn 20 năm kinh nghiệm về lĩnh vực tài chính kế toán; từng làm việc với vị trí Kế toán trưởng nhiều công ty lớn, là người lập và cũng là người đọc các báo cáo tài chính.
Bạn có thể tìm hiểu chi tiết hơn ở phần giới thiệu Blog này.
Tại sao tôi viết hướng dẫn này?
Khanh cũng là người giao dịch và cũng là nhà đầu tư chứng khoán cũng gần 20 năm. Tham gia vào thị trường chứng khoán từ những đợt sốt nóng năm 2007-2008 và chứng kiến đợt giảm mạnh gần đây nhất trong năm 2022. Đã có rất nhiều bạn hỏi về chủ đề này: báo cáo tài chính có cần thiết đọc không? Đọc khó như thế thì làm thế nào? Có cách nào đọc dễ hơn không?…Điều này khiến tôi cần làm điều gì đó để giúp cho họ nhanh chóng nắm bắt được những điều cơ bản và quan trọng nhất cần thực hiện để luyện kỹ năng này.
Hướng dẫn này dành cho các nhà đầu tư chứng khoán, những người mới. Nếu bạn là nhà đầu tư có thâm niên mà chưa để ý nhiều đến báo cáo tài chính thì đây cũng là bài viết dành cho bạn.
Và đầu tiên bạn cần hiểu báo cáo tài chính là gì đã.
Báo cáo tài chính là gì?
Tại sao báo cáo tài chính là quan trọng? Tại sao bạn cần phải hiểu nó là gì?
Báo cáo tài chính (BCTC) là tài liệu cung cấp các thông tin về hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, bao gồm: thông tin về tài sản, vốn chủ sở hữu, nợ phải trả, lưu chuyển các dòng tiền tệ, doanh thu, chi phí, lợi nhuận doanh nghiệp,…
Bạn bắt đầu thấy xuất hiện các từ: tài sản, nguồn vốn, lưu chuyển tiền tệ… mấy từ này có vẻ khó hiểu hơn từ doanh thu, chi phí, lợi nhuận…
Hãy từ từ! Bạn sẽ thấy dễ dàng hơn ở đoạn sau.
Báo cáo tài chính thường được các doanh nghiệp niêm yết công bố định kỳ vào cuối mỗi quý và cuối mỗi năm.
Báo cáo tài chính gồm những gì?
Báo cáo tài chính là một bộ báo cáo.
Một bộ báo cáo tài chính hoàn chỉnh sẽ bao gồm bốn báo cáo sau đây theo thứ tự quan trọng lần lượt:
- Bảng cân đối kế toán
- Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh
- Báo cáo lưu chuyển tiền tệ
- Thuyết minh báo cáo tài chính
Nếu báo cáo tài chính được kiểm toán bởi bên thứ ba độc lập thì bạn cần đọc thêm báo cáo kiểm toán. Báo cáo này ở ngay sau báo cáo của Ban (Tổng) giám đốc.
Ý nghĩa của báo cáo tài chính
Đối với các nhà đầu tư theo trường phái phân tích kỹ thuật, họ luôn tin rằng tất cả các sự kiện tin tức đều được phản ánh trực tiếp vào giá cổ phiếu. Báo cáo tài chính cũng là một nguồn thông tin nên họ sẽ bỏ qua luôn việc đọc hiểu báo cáo này. Đặc biệt là các trader (nhà giao dịch) chỉ chuyên lướt sóng T+ hay mua bán cổ phiếu trong vài ngày đến vài tuần. Đây là những nhà giao dịch ngắn hạn.
Đối với các nhà đầu tư theo trường phái phân tích cơ bản, việc đọc các báo cáo tài chính là rất quan trọng (và bắt buộc phải đọc) để đánh giá nội bộ và triển vọng tương lai của công ty. Thậm chí xa hơn nữa là việc định giá công ty. Điều này giúp đưa ra quyết định đầu tư chứng khoán chuẩn xác hơn.
Việc lựa chọn trường phái nào hoàn toàn phụ thuộc vào phong cách, kiến thức và kỹ năng của bạn!
Bạn có thể xem thêm bài viết trường phái hay chiến lược đầu tư cổ phiếu
Hướng dẫn cách đọc báo cáo tài chính
Nhằm giúp các nhà đầu tư nắm được kỹ năng đọc báo cáo tài chính, từ đó áp dụng vào phân tích đầu tư, dưới đây là giải thích cụ thể và chi tiết nhất về cách đọc báo cáo tài chính doanh nghiệp.
Bạn có thể đọc báo cáo tài chính ở đâu?
Tất cả các doanh nghiệp niêm yết trên 3 sàn đều phải nộp báo cáo tài chính cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Sàn HOSE và HNX buộc phải có báo cáo hàng quý và hàng năm. Trong khi sàn UPCOM thì nới lỏng hơn nhiều, nhưng hàng năm bắt buộc phải có báo cáo tài chính để công bố cho đại chúng.
Bạn có thể vào trang cafef.vn, trang này Khanh xem ngay từ khi mới có từ khoảng năm 2004 cho đến bây giờ. Và hiện vẫn duy trì thói quen xem các thông tin chính trên trang này.
Còn có nhiều trang tin tài chính khác như nhd.vn, vneconomy.vn… để bạn tham khảo. Nếu cần thông tin chuẩn nhất thì bạn vào trang chủ của Sở giao dịch chứng khoán HOSE và HNX.
Đây có thể coi là các nguồn thông tin chính thống.
Vậy cách đọc báo cáo tài chính như thế nào?
Để đọc báo cáo tài chính của một công ty, chúng ta làm theo 4 bước sau:
Tuy nhiên trước 4 bước bạn cần phải đọc báo cáo tài chính đã được kiểm toán.
Tại sao bạn cần đọc cái này trước. Khanh gọi đây là bước 0 (sau bước 0 là bước 1 của 4 bước tiếp theo).
Báo cáo tài chính đã được kiểm toán là gì?
Trách nhiệm lập báo cáo tài chính theo định kỳ là của công ty niêm yết. Nếu bạn làm ở doanh nghiệp gần với bộ phận tài chính kế toán của công ty, bạn có thể nghe người ta nói đến hệ thống hai sổ sách. Nào là báo cáo tài chính có thể bị xào nấu…
Liệu bạn có tin điều đó không. Với kinh nghiệm của Khanh thì lo lắng đó cũng rất có lý.
Để củng cố lòng tin cần phải có bên thứ ba đánh giá báo cáo tài chính có trung thực hay không. Và trung thực đến mức độ nào?
Báo cáo tài chính được kiểm toán hiểu đơn giản là báo cáo này đã được bên thứ ba đủ điều kiện thực hiện kiểm tra (chính là các công ty kiểm toán), đánh giá lại theo những tiêu chuẩn nhất định. Sau đó, họ sẽ đưa ra ý kiến của mình bằng “báo cáo kiểm toán độc lập”.
Và việc đầu tiên là bạn cần phải xem xét ý kiến của kiểm toán viên với báo cáo tài chính
Đây là phần quan trọng đầu tiên cần chú ý khi đọc báo cáo tài chính. Vì số liệu ghi trên báo cáo tài chính sẽ không có ý nghĩa nếu kiểm toán viên không chắc chắn về tính xác thực của nó hay không.
– Kiểm toán viên sẽ đưa ra 4 cấp độ đánh giá để xác định tính trung thực của báo cáo tài chính, đó là:
- Chấp nhận toàn phần
- Ngoại trừ
- Không chấp nhận
- Từ chối đưa ra ý kiến kiểm toán.
– Theo 4 ý kiến trên của kiểm toán viên, độ tin cậy của BCTC sẽ giảm dần.
Báo cáo kiểm toán được chấp nhận toàn phần là báo cáo sẽ có những câu theo form chung kiểu như: “báo cáo tài chính của công ty phản ánh trung thực hợp lý tình hình tài chính…”
Và khi có thêm câu: “ngoại trừ một số vấn đề như:…” nó đã trở thành một báo cáo dạng thứ 2: có ý kiến ngoại trừ.
Còn dạng 3 và 4 đúng như tên gọi của nó: “không chấp nhận” hoặc “ từ chối đưa ra ý kiến kiểm toán”
Lời khuyên cá nhân của Khanh:
Nếu ý kiến của kiểm toán viên được chấp nhận toàn phần, điều đó có nghĩa là báo cáo tài chính có tính trung thực tốt và bạn có thể yên tâm sử dụng nó để phân tích hoạt động kinh doanh.
Nếu ý kiến là ngoại trừ bạn cần xem xét kỹ cái điểm bị loại trừ đó. Còn 2 ý kiến còn lại thì thôi, bạn không cần thiết dành thời gian để xem xét các công ty như vậy.
Tiếp theo là phần quan trọng không kém về báo cáo kiểm toán.
Ý kiến kiểm toán của công ty nào là tốt nhất. Nó liên quan đến thứ tự xếp hạng của các công ty kiểm toán.
Các hạng của công ty kiểm toán
Cá nhân Khanh tạm chia thành 02 loại theo quan điểm cá nhân: nhóm BIG4 và nhóm còn lại.
BIG4 gồm 4 công ty kiểm toán có uy tín ở cấp độ toàn cầu: KPMG, E&Y, PWC và Deloite. Để các công ty niêm yết Việt Nam tham gia vào sân chơi toàn cầu như các sàn chứng khoán của Mỹ: NASDAD, NYSE… thì buộc phải được những công ty nhóm BIG4 thực hiện kiểm toán.
Nhóm còn lại mà Khanh gọi là các công ty kiểm toán hạng 2. Đây cũng là những công ty kiểm toán được Ủy ban chứng khoán chấp nhận.
Bạn có thể đọc thêm về báo cáo tài chính được kiểm toán tại đây
Tại sao Khanh lại gọi bước đọc báo cáo kiểm toán là bước 0.
Vì một năm chỉ có 1 báo cáo này 1 lần. Tuy nhiên giữa năm sẽ có một báo cáo kiểm toán nữa. Tên gọi của nó là soát xét báo cáo tài chính giữa niên độ. Tất nhiên, khi thực hiện thủ tục kiểm toán này sẽ không được đầy đủ như kiểm toán báo cáo tài chính năm.
Báo cáo tài chính quý 1 và quý 3 thường không cần phải kiểm toán. Doanh nghiệp sẽ tự công bố.
Lời khuyên của Khanh: Bạn nên chọn những công ty được kiểm toán bởi BIG4 là tốt nhất.
Bây giờ chúng ta bắt đầu từng bước cách đọc báo cáo tài chính doanh nghiệp:
Bước 1: Đọc và hiểu bảng cân đối kế toán
Bảng cân đối kế toán là báo cáo quan trọng đầu tiên của một doanh nghiệp phản ánh tình hình tài chính của doanh nghiệp tại một thời điểm cụ thể.
Bạn hãy cực kỳ lưu ý cụm từ “tại một thời điểm cụ thể”.
Ví dụ: số cuối kỳ của bảng cân đối kế toán trong báo cáo tài chính năm chính là số tại ngày 31/12: khoản tiền sẽ gồm tiền mặt, tiền gửi ngân hàng có tại đúng ngày 31/12 này.
Bảng cân đối kế toán bao gồm hai phần: tài sản và nguồn vốn. Đây là phương trình cân bằng:
Tài sản = Nợ phải trả + Vốn chủ sở hữu
Tài sản là gì? Các loại tài sản?
+Tài sản Là những thứ bạn có thể nhìn thấy (và một số thứ sẽ không nhìn thấy) thuộc sở hữu hoặc kiểm soát của doanh nghiệp và có thể mang lại lợi ích kinh tế cho doanh nghiệp. Có hai loại tài sản: tài sản ngắn hạn và tài sản dài hạn.
+Tài sản ngắn hạn: Là tài sản có khả năng chuyển đổi dễ dàng sang tiền mặt trong vòng một năm hoặc trong một chu kỳ kinh doanh. Tài sản này bao gồm: tiền và các khoản tương đương tiền; các khoản phải thu và hàng tồn kho.
+Tài sản dài hạn: Là những tài sản có thời gian sử dụng trên một năm, trong đó tài sản cố định (TSCĐ) là khoản mục quan trọng trong bộ tài sản dài hạn. Tài sản cố định bao gồm: tài sản hữu hình và tài sản vô hình.
+Nợ phải trả: Nợ phải trả và vốn chủ sở hữu đều là khoản mục trong nguồn vốn, phản ánh nguồn hình thành tài sản của doanh nghiệp. Nợ phải trả là nghĩa vụ tài chính của doanh nghiệp đối với các chủ nợ, nhà cung cấp, nhà nước, người lao động, v.v. Nợ phải trả bao gồm nợ ngắn hạn và nợ dài hạn.
+Nguồn vốn chủ sở hữu: Bao gồm vốn góp của chủ sở hữu, lợi nhuận chưa phân phối và quỹ đầu tư phát triển và các quỹ khác. Mục này là tổng giá trị ròng của doanh nghiệp.
Vì vậy, theo nguyên tắc cân bằng hay cách ghi số kép, chênh lệch giữa tài sản và nợ phải trả của một doanh nghiệp chính là vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp đó.
Bạn tưởng tượng đơn giản như thế này:
Với tình hình tài chính cá nhân của bạn thì: những thứ mà bạn hiện có như nhà, xe…công cụ, đồ đạc cá nhân của bạn thì coi như tài sản. Sau đó bạn xem bạn còn nợ bao nhiêu: nợ ngân hàng, nợ người quen, nợ khác… thì tiền bạn thực tế mà bạn có chính bằng tài sản trừ đi Nợ. Tiền thực tế của chính bạn giống như nguồn vốn chủ sở hữu vậy.
Các bước đọc bảng cân đối kế toán:
– Bước 1: Liệt kê các mục chính trong phần tài sản và nguồn vốn. Đây là bước đọc sơ bộ hay đọc lướt.
– Bước 2: Xác định tỷ trọng của từng khoản mục so với tổng tài sản hoặc nguồn vốn để biết khoản mục nào quan trọng nhất.
– Bước 3: Ưu tiên đọc chi tiết các khoản mục lớn trước (nên đọc chi tiết không nhất thiết phải đọc theo trình tự lần lượt các khoản mục)
Từ đó, bạn sẽ biết được phần lớn tài sản kinh doanh của mình tập trung ở đâu và tài sản kinh doanh của bạn có nguồn gốc chủ yếu từ đâu.
Ở đây có một điểm cực kỳ quan trọng mà theo kinh nghiệm của Khanh thấy nhiều doanh nghiệp lớn niêm yết vẫn mắc phải lỗi nguy hiểm này. Nó liên quan tới cân bằng tài chính. Nếu không làm được điều này, doanh nghiệp sẽ gặp rủi ro rất lớn về khả năng thanh toán.
Đó chính là vốn lưu động ròng NWC (Net working Capital).
Nhà đầu tư cần quan sát sự thay đổi của vốn lưu động ròng theo công thức sau và nhận biết rủi ro này càng sớm càng tốt để tránh:
Vốn lưu động ròng = tài sản ngắn hạn – nợ ngắn hạn
Nếu vốn lưu động ròng có xu hướng giảm dần, thậm chí trở thành giá trị âm lớn, điều đó có nghĩa là sự mất cân đối tài chính ngày càng rõ ràng. Điều này cho thấy công ty đã sử dụng nợ ngắn hạn để tài trợ cho tài sản dài hạn.
Công thức này nếu tính chuẩn sẽ phải là như thế này:
Vốn lưu động ròng = Vốn chủ sở hữu + Nợ dài hạn – Tài sản dài hạn
Bạn sẽ dễ dàng nhìn ra nguyên tắc: tài sản dài hạn phải được các nguồn vốn dài hạn (tài trợ) hỗ trợ.
Xem thêm về Bảng cân đối kế toán
Bước hai: Đọc báo cáo kết quả kinh doanh
Báo cáo thu nhập là một báo cáo tóm tắt doanh thu và chi phí hoạt động của doanh nghiệp trong một khoảng thời gian (quý hoặc năm tài chính).
Đây là công thức chung cho phần này:
Lợi nhuận = Doanh thu – Chi phí
Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh chia các hoạt động của một doanh nghiệp thành 3 lĩnh vực chính là: hoạt động kinh doanh chính (hoặc hoạt động cốt lõi); hoạt động tài chính và cuối cùng là các hoạt động khác.
Hoạt động kinh doanh chính: Bao gồm: doanh thu thuần về bán sản phẩm và dịch vụ; giá vốn hàng bán; lợi nhuận gộp; chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp.
– Từ ngành kinh doanh chính, bạn có thể tính tỷ suất lợi nhuận gộp theo công thức sau:
Tỷ suất lợi nhuận gộp = Lợi nhuận gộp / Doanh thu thuần của sản phẩm và dịch vụ
– Thông qua số liệu này, bạn sẽ biết được mức lợi nhuận bạn nhận được từ việc bán các sản phẩm và dịch vụ của doanh nghiệp này là bao nhiêu? Nếu chỉ số này duy trì ở mức cao trong thời gian dài là doanh nghiệp có lợi thế cạnh tranh tốt.
Hoạt động tài chính: Bao gồm: doanh thu hoạt động tài chính và chi phí hoạt động tài chính. Trong các chi phí tài chính, bạn cần tập trung vào chi phí lãi vay và lỗ chênh lệch tỷ giá (nếu có).
Để xác định lãi ròng, bạn làm theo công thức sau:
Lợi nhuận thuần từ hoạt động sản xuất kinh doanh = Lợi nhuận gộp + Doanh thu hoạt động tài chính – Chi phí tài chính – Chi phí bán hàng và quản lý
Hoạt động khác: Các hoạt động này thông thường chiếm tỷ trọng nhỏ trong cơ cấu hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, bao gồm: Thu nhập khác; Chi phí khác; Lợi nhuận khác.
– Từ các nguồn trên ta tổng hợp được lợi nhuận trước thuế theo công thức sau:
Lợi nhuận trước thuế = Lợi nhuận thuần (nói trên) + Lợi nhuận khác
Và tiếp theo là: Lợi nhuận sau thuế:
Lợi nhuận sau thuế = lợi nhuận trước thuế – thuế thu nhập doanh nghiệp
Đó cũng chính là lợi nhuận thuộc sở hữu của doanh nghiệp và các cổ đông.
Các bước đọc báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh
- Bước 1: Tách bạch thu nhập và chi phí của doanh nghiệp.
- Bước 2: Xác định tỷ trọng của từng khoản mục doanh thu trong tổng doanh thu và tỷ trọng của từng khoản mục chi phí trong tổng chi phí, sau đó tính đến sự thay đổi của chúng so với cùng kỳ.
- Bước 3: Quan sát và đánh giá sự thay đổi.
Xem thêm về cách đọc báo cáo kết quả kinh doanh:
Bài viết: phân tích báo cáo kết quả kinh doanh chi tiết nhất cho nhà đầu tư chứng khoán
Bước 3: Đọc và hiểu báo cáo lưu chuyển tiền tệ
Báo cáo lưu chuyển tiền tệ cho chúng ta biết doanh nghiệp thực sự kiếm được bao nhiêu tiền và chi tiêu bao nhiêu trong một khoảng thời gian nhất định. Đây là bước quan trọng không thể bỏ qua để tránh rủi ro khi báo cáo lợi nhuận tốt nhưng chưa biết mức độ bền vững của những lợi nhuận đó.
Cách đọc báo cáo lưu chuyển tiền tệ
+ Báo cáo lưu chuyển tiền tệ được chia làm 3 phần chính, tương ứng với 3 luồng tiền: Lưu chuyển tiền từ hoạt động kinh doanh, Lưu chuyển tiền từ hoạt động đầu tư và Lưu chuyển tiền từ hoạt động tài chính.
+ Dòng tiền từ hoạt động kinh doanh: Trong quá trình thanh toán tiền cho khách hàng, nhà cung cấp, nhân viên, trả thuế, trả lãi tiền vay… sẽ phát sinh dòng tiền gọi là dòng tiền từ hoạt động kinh doanh. Đó là lượng tiền mặt mà một doanh nghiệp tạo ra, không phải tiền huy động hoặc vay mượn.
+ Dòng tiền từ hoạt động đầu tư: Là dòng tiền bao gồm dòng tiền vào và dòng tiền ra liên quan đến hoạt động đầu tư, hoạt động mua bán, thanh lý…cả tài sản cố định và tài sản dài hạn của doanh nghiệp.
+ Luồng tiền từ hoạt động tài chính: Là các luồng tiền phát sinh từ hoạt động tăng, giảm vốn chủ sở hữu và hoạt động nợ vay của doanh nghiệp.
+ Trên Báo cáo lưu chuyển tiền tệ, dòng tiền chi ra được thể hiện bằng số âm với các từ “tiền chi cho…”, “đã chi cho…”. Dòng tiền vào được thể hiện dưới dạng số dương và bao gồm các từ như “Tiền nhận từ”
Lưu ý khi đọc báo cáo lưu chuyển tiền tệ:
+ Ngoại trừ dòng tiền từ HĐKD, 2 nhóm còn lại có đặc điểm tăng trong kỳ hiện tại và giảm trong tương lai hoặc ngược lại.
+ Trọng tâm của nghiên cứu là dòng tiền từ hoạt động kinh doanh, vì nó phản ánh khả năng tạo ra tiền mặt thực tế của doanh nghiệp.
+ Tiền và các khoản tương đương tiền cuối kỳ có thể giảm so với đầu kỳ. Nhưng đó không hẳn là một điều xấu, vì các doanh nghiệp đã trả hết các khoản vay của họ trước đó.
+ Ngoài ra, nếu công ty có cổ tức tiền mặt hàng năm ổn định và đều đặn thì có thể đánh giá rằng dòng tiền và lợi nhuận của công ty lành mạnh và tính trung thực cao.
Bước 4: Đọc và hiểu thuyết minh báo cáo tài chính
Thuyết minh báo cáo tài chính sẽ cung cấp cho bạn chi tiết về các con số thể hiện trên bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, báo cáo lưu chuyển tiền tệ và các thông tin cần thiết khác dựa trên cơ sở lập báo cáo tài chính, theo các chuẩn mực kế toán cụ thể.
–Sau đây là các nội dung được trình bày trong thuyết minh báo cáo tài chính:
+ Đặc điểm hoạt động kinh doanh
+ Kỳ kế toán và đơn vị tiền tệ hạch toán
+ Nguyên tắc kế toán và chế độ kế toán áp dụng
+ Chế độ kế toán áp dụng
+ Bổ sung thông tin trên bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, các khoản mục trên báo cáo lưu chuyển tiền tệ.
–Cách đọc thuyết minh báo cáo tài chính:
Đầu tiên chúng ta chia thuyết minh báo cáo tài chính thành hai phần: tìm hiểu doanh nghiệp và thuyết minh các khoản mục báo cáo tài chính.
+Hiểu về hoạt động kinh doanh
Nội dung cần đọc: đặc điểm hoạt động kinh doanh, kỳ kế toán, chuẩn mực và chế độ kế toán áp dụng tại công ty. Trong phần này, bạn sẽ trả lời các câu hỏi sau:
Doanh nghiệp thuộc ngành gì?
Khi nào doanh nghiệp bắt đầu hoạt động?
Doanh nghiệp áp dụng chính sách và chuẩn mực kế toán như thế nào?
Câu trả lời cho những câu hỏi trên được đưa ra ở phần đầu của Bản thuyết minh báo cáo tài chính.
Thuyết minh các khoản mục báo cáo tài chính
Trong phần này, bạn sẽ diễn giải các mục được ghi lại trong các bước trên để tìm hiểu lý do tại sao các mục này thay đổi nhiều theo thời gian. Bạn có thể kết hợp bước này khi đọc bảng cân đối kế toán và báo cáo thu nhập.
Những điểm cần lưu ý khi đọc báo cáo tài chính doanh nghiệp
Dưới đây là những dấu hiệu bất thường trong kinh doanh mà các nhà đầu tư nên tìm kiếm khi đọc báo cáo tài chính. Bạn sẽ quan sát một số khoản mục dễ dàng hơn bằng cách sử dụng các tỷ lệ tài chính:
– Tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu ngày càng tăng: Nợ càng tăng nghĩa là việc sử đòn bẩy tài chính lớn. Tương tự như khi bạn sử dụng Margin trong chứng khoán. Độ rủi ro của doanh nghiệp tăng lên.
– Doanh thu giảm hàng năm: Nếu doanh thu của công ty giảm trong 3 năm liên tiếp trở lên, điều đó cho thấy công ty đang hoạt động không tốt. Các giải pháp cắt giảm chi phí làm lợi nhuận tăng nhưng chưa chắc hiệu quả trong dài hạn được duy trì.
– Các khoản mục khác trên bảng cân đối kế toán lớn bất thường: Trong trường hợp này, nhà đầu tư cần tìm hiểu nguyên nhân và dự đoán khoản mục đó có xuất hiện trong tương lai hay không.
Khoản mục thu nhập khác quá lớn so với doanh thu bán hàng.
Dòng tiền biến động: Các khoản mục thể hiện trên báo cáo lưu chuyển tiền tệ cho chúng ta biết về các giao dịch đang diễn ra nhưng không thể dự đoán các giao dịch trong tương lai. Đặc biệt bạn khó có thể dùng phương pháp định giá theo dòng tiền chiết khấu.
– Tăng các khoản phải thu và hàng tồn kho liên quan đến bán hàng: đây là những khoản tiền không sinh lời. Bạn hãy để ý đến tỷ lệ nợ phải thu với doanh thu; tỷ lệ tồn kho trên giá vốn và xem xét chi tiết các mục này trên thuyết minh báo cáo tài chính.
– Phát hành cổ phiếu pha loãng: Thể hiện trên mục vốn góp chủ sở hữu, dẫn tới ROE bị giảm sút nếu lợi nhuận không tăng kịp với tốc độ tăng vốn điều lệ.
– Tỷ suất lợi nhuận gộp giảm: Đây là thước đo khả năng sinh lời của doanh nghiệp. Khi tỷ suất lợi nhuận giảm, nó cần được tính đến. Tỷ suất lợi nhuận phản ánh chi phí trực tiếp để sản xuất hàng hóa hoặc dịch vụ và phải đủ để trang trải chi phí hoạt động như chi phí nợ.
Đến đây, Khanh đã hướng dẫn bạn các bước và cách đọc báo cáo tài chính
Báo cáo tài chính không thể hiện những điều gì?
Mặc dù báo cáo tài chính được dùng như một ngôn ngữ chung để các nhà đầu tư, các nhà quản lý… nói chuyện với nhau. Nhưng có những thứ không thể hiện được hết trên báo cáo tài chính.
Ví dụ: nguồn nhân lực chất lượng cao tạo ra lợi thế lớn so với các đối thủ nhưng không được ghi ở bất cứ khoản mục nào trên bảng cân đối kế toán. Bởi nó không đạt đủ điều kiện là một loại tài sản mà công ty kiểm soát được.
Thương hiệu công ty tự hình thành bằng các khoản chi cũng khó có thể tạo thành một khoản mục tài sản. Và thường được tính ngay vào chi phí trong kỳ. Có sự chênh lệch lớn giữa chi phí bỏ ra và giá trị thương hiệu mang lại đối với chính thương hiệu của doanh nghiệp. Chỉ khi thương hiệu này được bán đi mới thể hiện rõ giá trị của nó tại thời điểm bán thương hiệu này.
Lưu ý: những chi phí mua lại thương hiệu từ đối tác bên ngoài có thể thể hiện đúng giá trị tại thời điểm mua nhưng theo thời gian được khấu hao. Giá trị thị trường không thể hiện đúng giá trị của thương hiệu ghi trên sổ sách.
Những tài sản vô hình khác.
Các ước tính kế toán có thể bị lạm dụng.
Các thủ thuật kế toán phức tạp cũng có thể làm sai lệch số liệu trên báo cáo tài chính.
Đọc báo cáo tài chính có phải là một kỹ năng không?
Đây thực sự là một kỹ năng quan trọng mà mọi nhà đầu tư cần phải chăm chỉ luyện tập. Những gì bạn biết chưa bao giờ là đủ. Bạn cần phải thực hành nó rất, rất nhiều lần.
Tiếp theo, kỹ năng định giá doanh nghiệp là kỹ năng quan trọng tiếp theo mà nhà đầu tư cần học để hoàn thiện các kỹ năng cần có khi tham gia đầu tư chứng khoán.
Kết luận:
Nếu đã đọc đến đây chứng tỏ bạn cực kỳ kiên nhẫn.
Kiên nhẫn là một phẩm chất thành công của nhà đầu tư.
Khanh tóm tắt cho bạn nội dung đọc báo cáo tài chính doanh nghiệp gồm những ý chính sau:
Báo cáo tài chính là gì?
(BCTC) là tài liệu cung cấp các thông tin về hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, bao gồm: thông tin về tài sản, vốn chủ sở hữu, nợ phải trả, lưu chuyển tiền tệ, doanh thu, chi phí, lợi nhuận doanh nghiệp,…
Báo cáo tài chính gồm những gì?
Một bộ báo cáo tài chính hoàn chỉnh sẽ bao gồm bốn báo cáo sau theo thứ tự quan trọng lần lượt: Bảng cân đối kế toán, Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, Báo cáo lưu chuyển tiền tệ, Thuyết minh báo cáo tài chính
Bạn có thể đọc báo cáo tài chính ở đâu?
Bạn hãy đọc ở các trang tin tức chính thống như cafef.vn, các trang của Sở giao dịch chứng khoán, công ty chứng khoán…
Đọc báo cáo tài chính như thế nào của một công ty mà bạn muốn tìm hiểu?
Bạn hãy đọc theo quy trình 4 bước đã viết trong bài rất chi tiết
Cách đọc báo cáo tài chính như thế nào để hiệu quả nhất?
Bạn sẽ đọc lướt qua từng báo cáo một. Sau đó hãy xoáy vào những điểm trọng yếu trên từng khoản mục mỗi báo cáo để tìm hiểu chi tiết ở thuyết minh báo cáo tài chính. Kết hợp thêm phân tích tài chính để có cái nhìn tổng thể và một số vấn đề trọng yếu khác mà khi bạn nhìn riêng rẽ từng mục trên báo cáo tài chính sẽ không thể thấy được.
Nếu bạn có thắc mắc hay bất kỳ ý kiến góp ý vui lòng để lại bình luận dưới bài viết này để Khanh sẽ cập nhật thêm nội dung trong thời gian tới.
Hoặc trao đổi với Khanh qua Facebook.
