Chứng khoán có phải là trò chơi có tổng bằng không (zero sum game là gì)?

Bạn nghe rất nhiều người nói đến chứng khoán như một thứ cờ bạc thời thượng. Bạn cùng Khanh hãy xem đây có phải là trò chơi có tổng bằng không hay zero sum game không nhé?

Trò chơi có tổng bằng không hay zero sum game là gì?

Bạn nghe nhiều về cờ bạc chứ. Bản thân Khanh chưa bao giờ thích món này.

Bạn đi qua bà hàng nước, hoặc chạy vô chợ của những người tiểu thương. Sẽ thấy một thứ kỳ lạ là: nhiều người, từ bà già đến trung niên, từ ông già đến cả mấy anh xe ôm… rất nhiều trong số họ có vẻ thích ghi món lô đề. Nhất là đến tầm gần sát cuối giờ chiều. Gọi là đến giờ. Mọi thứ rất rôm rả, tất bật.

Nếu như trước đây thì chủ yếu ghi bằng tay. Giờ thì tiến hóa hiện đại hơn nhiều. Nhất là thời đại internet như bây giờ có khi chỉ cần alo, nhắn tin qua zalo hoặc qua các mạng xã hội khác. Thế là làm được 1 con lô (hay đề) với kỳ vọng may mắn kiếm được khoản tiền kha khá nếu trúng số.

Bạn có thể quan sát trò cờ bạc này thấy dễ suy đoán hơn. Đánh xóc đĩa, hay đánh tá lả, đánh chắn. Tiền sẽ chuyển từ túi người thua sang người thắng. Ở 1 số nơi thì chủ nhà (chứa) có thể cử những tay chia bài. Bất kể ai thắng hay thua đều phải nộp lệ phí chia bài này.

Bạn có thể thấy cờ bạc là một thứ chơi và kỳ vọng may mắn để có tiền. Và tiền chỉ từ túi người này sang túi người khác.

Rõ ràng trò chơi này chả tạo giá trị tăng thêm gì cho xã hội cả. Tổng tiền thu về sẽ trả cho người thắng nếu trúng. Còn lại nhà cái giữ. Đấy là trong trường hợp nhà cái tham gia cuộc chơi. Tất nhiên nhà cái có thể lỗ nặng hay nhẹ tùy thuộc vào số hên của người chơi. Số lỗ này sẽ rất ít do họ có bí quyết công nghệ tính toán riêng về tính toán xác suất thắng thua. Nhà cái bao giờ cũng nắm cửa có xác suất thắng cao nhất trong dài hạn.

Nếu họ tham gia với tư cách người chia bài thì luôn có phí ở giữa.

Trò chơi có tổng bằng không (zero sum game) trong chứng khoán thì sao?

Nếu bạn nhìn qua bạn sẽ thấy có nhiều điểm khá tương đồng. Những người chăm chăm nhìn theo ngày trên bảng điện tử để mua và có khi bán ngay sau vài ngày cổ phiếu về đến tài khoản. Có vẻ các mã cổ phiếu được chọn (chính là 3 chữ cái) giống như bạn chọn 3 con số của con lô (đề: chỉ có 2 con số).

Cuối ngày bạn cũng thấy giá đóng cửa (sẽ thấy giá trị tài khoản mình xanh hay đỏ theo ngày). Giống như cuối ngày bạn nhìn thấy kết quả xổ số được công bố vào cuối ngày.

Quay trở lại câu hỏi:

Đầu tư chứng khoán có phải là trò chơi có tổng bằng không (zero sum game) không?

Đây là câu trả lời của chat GPT: “Đầu tư chứng khoán không phải là một trò chơi zero-sum. Trong một trò chơi zero-sum, tổng cộng của lợi nhuận và mất mát của tất cả các người chơi là không thay đổi, nhưng trong đầu tư chứng khoán, tổng cộng của lợi nhuận và mất mát của tất cả các nhà đầu tư có thể tăng hoặc giảm theo thời gian. Vì thế, đầu tư chứng khoán không phải là một trò chơi zero-sum”.

Nghe cách trả lời có vẻ thông minh, đầy đủ, tự nhiên. Nhưng không có yếu tố cá nhân trong đó.

Câu trả lời ở đây khá thú vị và rất rõ ràng. Tuy nhiên bạn cũng cần phải check thêm một số thứ. AI là cái gì đó khá hay, đặc biệt là về kiến thức. Bởi nó thu nhập và xử lý được khối lượng lớn dữ liệu. Và nó còn biết học nữa.

Nếu xét trong ngắn hạn mà ta hay gọi là trading hay giao dịch chứng khoán thì sao?

Nếu bạn giao dịch ngắn hạn, bạn không cần quá quan tâm đến một mã cổ phiếu nào đó như: để tìm hiểu xem công ty đó làm ăn như thế nào, sản phẩm có được không, tài chính lành mạnh không và ban lãnh đạo ra sao.

Những người giao dịch siêu ngắn thậm chí còn không cần quan tâm đến công ty.

Họ chỉ quan tâm đến giá, khối lượng để giao dịch. Hoặc nếu đánh theo các mã phái sinh của chỉ số, bạn còn giao dịch được cả 2 chiều. Lúc này thì chả cần quan tâm đến một mã cụ thể nào cả. Bạn có thể bán khống (short): không cần hàng cũng bán được. Và đợi giá xuống thì mua lại để đóng vị thế hay chốt lệnh. Thế là có lãi.

Bán khống hay mua theo chỉ số bạn còn được dùng đòn bẩy ký quỹ để kích hoạt giá trị giao dịch của mình lên nữa chứ. Nếu đoán đúng chiều hướng giá bạn ăn đậm luôn.

 Nhưng người này có thể họ dùng thuần phân tích kỹ thuật để đánh giá, lên kịch bản và thực hiện giao dịch.

Lưu ý từ Khanh: mình có biết, có học và có test những giao dịch kiểu này nhưng đây không phải là cách Khanh đang giao dịch hay đầu tư cổ phiếu.

Hoặc bạn không cần biết phân tích kỹ thuật cũng có thể chơi theo hệ tâm linh. (Món này cao cấp- nhưng mình chưa học được).

Như vậy, với giao dịch ngắn hạn hay siêu ngắn: tiền chỉ chảy từ người này sang người kia. Không có giá trị gì được tạo ra.

Nhưng dài hạn thì chưa chắc đã là zero sum game.

Quay về bản chất của cổ phiếu.

Đây là một tài sản của người nắm giữ. Khi một công ty phát triển và tạo ra lợi nhuận theo thời gian. Phần bạn nắm giữ sẽ tăng về mặt giá trị, ít nhất là ở phần lãi bạn được chia nếu công ty làm ăn có lãi.

Nếu công ty thua lỗ thì bạn sẽ chịu phần thiệt hại tương ứng do phần lỗ gây ra.

Rõ ràng, về dài hạn thì cổ phiếu có thể tạo ra một giá trị khác số 0.

Xem thêm về: cổ phiếu

Tại sao người ta lại thích trò chơi zero sum game này?

Cụ thể trường hợp: tại sao người ta thích cờ bạc?

Có nhiều lý do tại sao mọi người thích chơi cờ bạc.

Người ta muốn giải trí để giải tỏa căng thẳng trong cuộc sống. Vì đó cũng là một trò chơi mà.

Hoặc để muốn thử vận may, sẽ có một khoản tiền lớn với mức bỏ ra rất nhỏ. Lý do này có vẻ hợp lý hơn.

Hay do lòng tham. Ai cũng muốn ăn tiền của người khác một cách dễ dàng, trong khi mình không cần bỏ công sức ra nhiều lắm. Có vẻ cái này hợp lý hơn.

Một số người thích thách thức, rèn luyện kỹ năng kiếm tiền. Ái chà. Đây chắc là số ít và họ thuộc những tay chơi chuyên nghệp.

Có thể có nhiều lý do khác nữa.

Nhưng trong chứng khoán có khá nhiều điểm tương đồng hay được nói đến: như lòng tham, tâm lý FOMO, thích kiếm tiền nhanh chóng mà không cần phải đầu tư quá nhiều cho chất xám, cho rèn luyện kỹ năng…

Như vậy quan điểm khi đầu tư của bạn là gì?

Điều này rất quan trọng.

Từ quan điểm này sẽ dẫn bạn đến cách nhìn chứng khoán đầy đủ, bạn sẽ đi theo chiến lược hay cách đầu tư phù hợp nhất với mình.

Chọn cách phù hợp nhất với mình cũng khá khoai. Bạn cần tìm hiểu về bản thân mình. Tính cách của mìn. Rồi mức độ chịu rủi ro. Cảm xúc của mình: thích cảm giác mạnh hay không thích chịu rủi ro.

Quan điểm cá nhân Khanh về vấn đề này được nói ở phần triết lý đầu tư.

Có thể tóm tắt lại như sau:

Đầu tư hay giao dịch chứng khoán ngắn hạn có thể coi là cờ bạc.

Trong dài hạn, có thể có giá trị khác 0. Có thể là con số dương nếu bạn có kiến thức và kinh nghiệm đầu tư

Cách lựa chọn phù hợp với mình là điều khá quan trọng.

Người viết: Vũ Hồng Khanh

Câu hỏi thường gặp về trò chơi có tổng bằng không (Zero Sum Game):